Εορτολόγιο: Ο άγιος Ιωάννης ο “Αποκεφαλιστής” (που αποκεφαλίστηκε, δηλαδή, από τον Ηρώδη) θεωρείται θεράπων Άγιος από το ρίγος τού πυρετού τής ελονοσίας. Γι’ αυτό και αποκαλείται και Ριγολόγος και Κρυαδίτης, αλλά και Νηστευτής και Νηστικός για την απόλυτη νηστεία με την οποία τιμάται η μνήμη του. Επίσης, κατά τόπους, ακούγεται και Τιναχτής (στη Νάξο) επειδή σε τινάσσει με ρίγη, αν δεν τηρήσεις τη νηστεία του ή γιατί θεραπεύει το τιναχτικό, δηλαδή τον ελώδη πυρετό, Κυνηγός (στη Θράκη) γιατί γύρω στην εορτή του, 29 Αυγούστου, αρχίζει η κυνηγετικη περίοδος ή διότι αυτό ήταν το όνομα τού κτίτορός του καιΚουτσοκεφάλης.
Εορτολόγιο – Ποιοι γιορτάζουν σήμερα 29 Αυγούστου: Αποτομή κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου
Οι κακοήθεις πυρετοί που μάστιζαν παλαιότερα- ιδιαίτερα κατά τον μήνα Αύγουστο- τον τόπο μας, με τα τρομερά τους ρίγη και τους οξείς παροξυσμούς τους, οφείλονταν, κατά την άποψη του ελληνικού λαού, στην ταραχή που αισθάνθηκε κατά το μαρτύριο η κεφαλή του καρατομηθέντος Αγίου. Ο άγιος Ιωάννης, έκτοτε, εικονίζεται, συνήθως, κρατώντας την κεφαλή του.
Η λαϊκή παράδοση, γραφική για τους σύγχρονους ορθολογιστές … δεν επιβάλλει… όπως συνηθίζεται να λέγεται ..απλά τιμά, σέβεται και αγαπά όλους τους Αγίους, κάποιους δε ιδιαίτερα ….
Η τελευταία μεγάλη γιορτή του εκκλησιαστικού έτους, είναι αφιερωμένη στον σεβασμιότερο όλων των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.
Η σχετική με τον αποκεφαλισμό του Προδρόμου διήγηση της Αγίας Γραφής, έτσι όπως αποτυπώθηκε στις εκκλησιαστικές εικόνες, συγκίνησε βαθύτατα την ψυχή του λαού.
Κι η λαϊκή φαντασία που δε γνωρίζει όρια, βλέπει το κεφάλι του Προδρόμου να αναπηδά μέσα στο δίσκο του ηλίου, όταν αυτός ανατέλλει στις 29 Αυγούστου.
“Από τότε που αποκεφάλισαν τον Αγιογιάνν’, από τότε έπεσεν η θέρμη στον κόσμο’ ταραχκίν του κιφάλ’ τ’ κι έπισι ταραχή, συνερίγ’, παραξ’σμός. Γι’ αυτό τ’ Αγιογιάνν’ τ’ Παραξ’σμου είναι για τς θέρμες. Κείνος που θερμαίνεται πάει στον Αγιογιάνν’ λάδ’, κερί, λίβανο και θυμιάζ”. (Σβέρδια)”
Γι’αυτό κι ο Άγιος αποκαλείται Θερολόγος ή Ριγολόγος, Παροξυσμός ή Κρυαδίτης, και η μνήμη του τιμάται με απόλυτη νηστεία’ και έτσι λέγεται καινηστευτής ή νηστικός.
Η νηστεία του συνοδεύεται απ’ την απαγόρευση όλων όσα μοιάζουν με το αίμα που έτρεξε από το κεφάλι του. Να οι σχετικές δεισιδαιμονίες, διατυπωμένες από τους ίδιους τους χωρικούς.
“Δεν τρώμε μαύρο σταφύλι, μαύρο σύκο, ό,τι μαύρο φρούτο είναι, γιατί το αίμα του Αγίου τα έβαψε. Δεν τρώμε ούτε καρύδι, γιατί του έκοψαν το καρύδι όταν τον αποκεφάλισαν.
Δεν πιάνουμε μαχαίρι κείνη τη μέρα και το ψωμί το κόβουμε με τα χέρια.”
“Δεν κόβουμε καρπούζι με το μαχαίρι στο πάνω μέρος, να μη ξεκεφαλίζουμ’ έτσι τον άι-Γιάννη. Κείνη τη μέρα τίποτα δεν τρώνε είναι νηστησμάρχης Άγιος.
Σε πολλές περιοχές έχουν καθιερωθεί για την υγεία του κοινού πανηγύρια, λιτανείες και παρακλήσεις σε ξωκλήσια ή αγιάσματα που αποβλέπουν στη μνήμη του αποκεφαλισμού του Προδρόμου.
Ενδιαφέρον, από λαογραφική άποψη, παρουσιάζει, και το τελετουργικό που ακολουθούσαν, σε παλαιότερες εποχές, στην Άνω Βιάννο του νομού Ηρακλείου της Κρήτης , όσοι ταλαιπωρούνταν από διάφορες ασθένειες και κυρίως από ελονοσία και κατέφευγαν στη χάρη του Αγίου, εκζητούντες το θείο έλεος και τη σωτήρια αντίληψή του.
Ο ασθενής με απλή, αγνή και άδολη λαϊκή ψυχή προσκυνούσε ευλαβώς τη χάρη του, άναβε τα καντήλια, θύμιαζε τις άγιες εικόνες και, στη συνέχεια, πλυνόταν με το αγίασμα που υπήρχε στο συγκεκριμένο προσκύνημα. Ύστερα έδενε στο μανουάλι μια κλωστή ή το μαντίλι του ή ένα κομμάτι που το έκοβε από τα ρούχα του και έλεγε με πραγματική πίστη τα παρακάτω λόγια:
Έπαε σ’αφήνω, Αϊ- Γιάννη μου, τον πυρετό μου…
Έπαε σ’ αφήνω, Αϊ- Γιάννη μου, το ρίγος μου …
Έπαε σ’ αφήνω, Αϊ- Γιάννη μου, την ανορεξία μου και την αρρώστια μου…»
Αμέσως μετά ο ασθενής «έζωνε» εξωτερικά την εκκλησία τρεις φορές με μια κλωστή, προφέροντας, και πάλι, τα ίδια λόγια. Τότε, ο ρακένδυτος και λιπόσαρκος Άγιος- όπως τουλάχιστον μαρτυρείται από τους ίδιους που προσέφευγαν στη θεία χάρη του και εκζητούσαν το έλεός του- συνήθως άκουγε τις εναγώνιες παρακλήσεις τους και τους χάριζε και πάλι την υγεία τους.
